Teoria di Stivali e Ràdica

Sicilianu English

La maggior parti dî libbra di testu difinisciunu na "regula dâ ràdica cancianti" secunnu la quali la ràdica di quacchi verbu sicilianu cancia ntô modu prisenti. E cancianu sulu la prima, secunna e terza pirsuna singulari e la terza pirsuna plurali. A nautra parti, la ràdica resta ncanciata.

Pi esempiu, pruf. Cipolla difinisci la regula siguenti (Mparamu, p. 64):

Si la vucali è i, cancia in e comu in: aspittari-aspettu.

Si la vucali è u, cancia in o comu in: allungari-allongu.

Si la vucali è e comu in sèntiri, cancia in i: sintèmu, sintìti.

Si la vucali è o comu in mòriri, cancia in u: murèmu-murìti.

Jo vidu na regula diversa. Nta sta pagina suggerisciu ca cancia la ràdica di tutti li verbi siciliani.

Tutti li verbi siciliani apparisciunu di aviri na "ràdica" nun accintata e nu "stivali" accintatu.

  • la ràdica apparisci in tutti li conjugazioni, eccettu:
    • lu prisenti ndicativu — 1a sing., 2a sing., 3a sing. e 3a pl.
    • lu mpiritivu — 2a sing.
  • lu stivali sustituisci la ràdica nta sti lochi
  • lu nfinitu rifletti o la ràdica o lu stivali

Usannu li esempi di pruf. Cipolla di aspittari e di sèntiri, c'è na i non accintata nta la ràdica e na e accintata nta lu stivali:

aspittari
aspettu aspittamu
aspetti aspittati
aspetta aspèttanu
sèntiri
sentu sintemu
senti sintiti
senti sèntinu

Li verbi allungari e mòriri hannu na u non accintata nta la ràdica and e na o accintata nta lu stivali:

allungari
allongu allungamu
allonghi allungati
allonga allònganu
mòriri
moru muremu
mori muriti
mori mòrinu

Si pò truvari sta schema di "stivali e ràdica" in tutti li verbi siciliani. Pi esempiu, di solitu nun si classificanu li verbi parrari e rispùnniri comu verbi di ràdica cancianti, ma puru chisti hannu na vucali nun accintata nta la ràdica e na vucali accintata nta lu stivali:

parrari
parru parramu
parri parrati
parra pàrranu
rispùnniri
rispunnu rispunnemu
rispunni rispunniti
rispunni rispùnninu

Avennusinni addunatu di sta schema, si vidunu pochi verbi irregulari nta la lingua siciliana. E picchì a lingua è accussi regulari, è abbastanza facili criari nu strumentu ca conjuga automaticamenti verbi siciliani, comu chiddu ca criai pi Chiù dâ Palora.

Copyright © 2018-2024 Eryk Wdowiak