| Sicilianu | English |
La maggior parti dî libbra di testu difinisciunu na "regula dâ ràdica cancianti" secunnu la quali la ràdica di quacchi verbu sicilianu cancia ntô modu prisenti. E cancianu sulu la prima, secunna e terza pirsuna singulari e la terza pirsuna plurali. A nautra parti, la ràdica resta ncanciata.
Pi esempiu, pruf. Cipolla difinisci la regula siguenti (Mparamu, p. 64):
Si la vucali è i, cancia in e comu in: aspittari-aspettu.
Si la vucali è u, cancia in o comu in: allungari-allongu.
Si la vucali è e comu in sèntiri, cancia in i: sintèmu, sintìti.
Si la vucali è o comu in mòriri, cancia in u: murèmu-murìti.
Jo vidu na regula diversa. Nta sta pagina suggerisciu ca cancia la ràdica di tutti li verbi siciliani.
Tutti li verbi siciliani apparisciunu di aviri na "ràdica" nun accintata e nu "stivali" accintatu.
Usannu li esempi di pruf. Cipolla di aspittari e di sèntiri, c'è na i non accintata nta la ràdica e na e accintata nta lu stivali:
| aspittari | |
| aspettu | aspittamu |
| aspetti | aspittati |
| aspetta | aspèttanu |
| sèntiri | |
| sentu | sintemu |
| senti | sintiti |
| senti | sèntinu |
Li verbi allungari e mòriri hannu na u non accintata nta la ràdica and e na o accintata nta lu stivali:
| allungari | |
| allongu | allungamu |
| allonghi | allungati |
| allonga | allònganu |
| mòriri | |
| moru | muremu |
| mori | muriti |
| mori | mòrinu |
Si pò truvari sta schema di "stivali e ràdica" in tutti li verbi siciliani. Pi esempiu, di solitu nun si classificanu li verbi parrari e rispùnniri comu verbi di ràdica cancianti, ma puru chisti hannu na vucali nun accintata nta la ràdica e na vucali accintata nta lu stivali:
| parrari | |
| parru | parramu |
| parri | parrati |
| parra | pàrranu |
| rispùnniri | |
| rispunnu | rispunnemu |
| rispunni | rispunniti |
| rispunni | rispùnninu |
Avennusinni addunatu di sta schema, si vidunu pochi verbi irregulari nta la lingua siciliana. E picchì a lingua è accussi regulari, è abbastanza facili criari nu strumentu ca conjuga automaticamenti verbi siciliani, comu chiddu ca criai pi Chiù dâ Palora.
Copyright © 2018-2025 Eryk Wdowiak